Zaburzenia psychosomatyczne – objawy i leczenie w gabinecie psychologicznym

Przez zaburzenia psychosomatyczne rozumiemy choroby somatyczne, w przebiegu których w rożnym stopniu biorą udział czynniki natury psychologicznej. Należy tu uwzględnić rolę doświadczanych przez pacjenta stanów emocjonalnych, sytuacji stresowych oraz cech osobowości predysponujących pacjenta do zapadania na określoną chorobę. Przeżywaniu emocji towarzyszy reakcja wegetatywna np. złości powoduje przyspieszoną akcję serca, jednak taka reakcja nie tra długo. W sytuacji wielokrotnego powtarzania tego przeżycia, wzroście jego natężenia oraz utrzymywania się pobudzenia może dojść nie tylko do zmian czynnościowych, ale i do zmian o charakterze chorobowym. Jest to szczególnie widoczne u osób tłumiących emocje, gdzie nie dochodzi do rozładowania napięcia a do jego kumulacji.
Do zaburzeń psychosomatycznych zaliczamy również zaburzenia somatyzacyjne, w których występują jedynie objawy czynnościowe wywołane stanem emocjonalnym, a wykonane badania nie potwierdzają występowanie choroby fizycznej.

Najczęściej występujące zaburzenia psychosomatyczne

• astma (dychawica oskrzelowa) – ataki duszności mogą być wywoływane przez czynniki środowiskowe, emocjonalne i psychiczne również bez konieczności wystąpienia alergenu. W etiopatogenezie astmy należy uwzględnić czynniki emocjonalnie, a szczególnie znaczenie tłumionych emocji jak lęk, gniew, wrogość. Szczególną wagę w nasileniu objawów chorobowych przypisuje się również relacji dziecko – matka pełnej ambiwalentnych uczuć;
• choroba wrzodowa żołądka
• choroba wrzodowa dwunastnicy
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego
• nadciśnienie tętnicze
• choroba wieńcowa – występowanie u danego człowieka takich cech jak skłonność do tłumienia agresji, gniewu i wrogości, nieufność i podejrzliwość wobec ludzi może zwiększać ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego i rozwoju choroby wieńcowej;
• nadczynność tarczycy
• bóle głowy – u osób skarżących się na częste bóle głowy zaobserwowano występowanie stałego napięcia emocjonalnego i mięśniowego (karku i głowy); bóle głowy są również częstym objawem towarzyszącym nerwicy (neurastenia, psychastenia) czy depresji.

Zaburzenia psychosomatyczne – leczenie

W zaburzeniach psychosomatycznych psychoterapia indywidualna nie jest niezbędna, nie mamy pewności w jakim stopniu czynniki psychologiczne wpływają na nasilenie objawów chorobowych u danej osoby. Podjęcie leczenia psychologicznego wynika ze świadomej decyzji pacjenta, gdy dostrzega on realny związek między własnymi reakcjami emocjonalnymi, a występowaniem i nasileniem objawów somatycznych. W terapii pacjentów z zaburzeniami psychosomatycznymi główny nacisk kładzie się na uświadomienie sobie przez pacjenta własnych emocji, oraz ich nazywania i jawnego wyrażania. Jednak kluczowe w psychoterapii pacjentów z zaburzeniami psychosomatycznymi jest uświadomienie sobie przez nich motywów własnego działania np. u podłoża tłumienia gniewu i agresji może leżeć lęk przed odrzuceniem i utratą miłości osób ważnych.